Verkoopproces en protocol: Bedrijfsovername in franchise

Hoe vaak gebeurt het niet dat een franchisenemer bij zijn franchiseorganisatie aanklopt met de plotselinge mededeling dat hij wil gaan stoppen? Vaak weet deze franchisenemer dan niet hoe het verder moet. Regelt de franchisegever een overnamekandidaat? Moet hij daar zelf voor zorgen? Hij weet echter wel dat het nog maar kort moet duren, nu hij het besluit genomen heeft. 

Mentaal staat hij al met één been buiten. Anderzijds komt ook voor dat de franchisenemer al een koper heeft en de prijs overeengekomen is. Of de organisatie de ondernemer even wil goedkeuren? En dat terwijl er een aanbiedingsplicht contractueel afgesproken is richting franchisegever.

Een franchisenemer maakt een verkoop misschien maar één keer in zijn leven mee. Vaak is de franchisenemer in de franchiseformule gestapt vanwege zijn passie. Niet vanwege zijn bedrijfseconomisch, juridisch en fiscale kennis rondom het ondernemerschap. Maar hij staat op enig moment wel voor het blok. Een bedrijfsoverdracht is een delicate zaak en vergt ruime voorbereiding. In franchise zijn er bovendien extra aandachtspunten, al was het maar omdat er naast verkoper en koper nog een derde-belanghebbende, de franchisegever bij betrokken is. Allen moeten zich kunnen voorbereiden. Een overnameprotocol in het handboek is daarom een meer dan nuttig instrument.

In de franchiseovereenkomst staat juridisch geregeld wanneer partijen elkaar uiterlijk moeten informeren indien een van beide partijen geen volgende periode wenst. Ook staat er vaak geregeld hoe te handelen bij tussentijdse beëindiging of overdracht. Maar hoe het verder in zijn werk gaat en wat de wederzijdse verantwoordelijkheden zijn in dat proces staat er veelal niet.  

Overdrachtsproces 

De bepalingen in de franchiseovereenkomst geven in de regel onvoldoende houvast. Er komt veel bij kijken; denk aan de emotionele aspecten van de ondernemer (en zijn personeel), het overdrachtsproces zelf en de zakelijke en fiscale aspecten. Vanaf de aankondiging van het aanstaande vertrek liggen de belangen van franchisenemer en franchisenemer minder vanzelfsprekend in elkaars verlengde; De franchisegever heeft vooral baat bij een verantwoorde voorzetting van een vestiging of onderneming doordat de overnameprijs niet té hoog is en, als de franchisegever de vestiging zelf niet terug wil nemen, er een goede overnamekandidaat is. Terwijl een franchisenemer zijn opbrengst juist wil maximaliseren en vaak zo snel mogelijk van zijn franchiseonderneming af wil.  

Daarom volgt hierna de fasering van het verkoopproces in een notendop. Voor de eenvoud van dit schrijven wordt, alleen ingegaan op de basisvorm ’verkoop activiteiten van franchisenemer aan een opvolgend franchisenemer’ tenzij nadrukkelijk anders gesteld.

Fase 1: het besluit nemen

Het besluit nemen kan al tot heel wat discussie leiden, zeker als een franchisegever niet verder wil met de franchisenemer. Veelal is contractueel bepaald dat de aankondiging schriftelijk moet worden bevestigd aan de wederpartij. Indien er een goed overnameprotocol door franchisegever is vastgesteld, met inbreng en commitment van de franchisenemersvertegenwoordiging, kan een ‘Intentieverklaring tussen franchisegever en franchisenemer tot verkoop’ worden opgesteld. Daarin wordt onder meer op individueel niveau de taken en kosten verdeeld in het overnameproces. Veel onnodige ruis en discussie kan daarnaast voorkomen worden doordat partijen vastleggen zich te conformeren aan een gemeenschappelijk bepaalde methodiek voor de waardebepaling van een franchiseonderneming of activiteit. De verkopende franchisenemer mag in beginsel als zelfstandig ondernemer zelf de prijs vraag- en verkoopprijs bepalen, maar het geeft wel rust voor de potentiële koper en voor de franchisegever dat dit overeenkomstig een met de gezamenlijke franchisenemers vastgestelde methodiek plaats vindt. Indien deze hobbel genomen is volgt de bekendmaking aan personeel (en aan klanten).  

Fase 2: de bekendmaking van de bedrijfsovername 

Deze stap wordt soms vooruitgeschoven in verband met de onrust die dit kan veroorzaken. Maar dit is lang niet altijd mogelijk in verband met het vinden van een opvolger.  

Fase 3: het vinden van een opvolger

Hiervoor dient vaak actieve werving plaats te vinden (indien de franchisenemer niet uit de eigen gelederen van de andere franchisenemers komt of mag komen). Het onder de radar houden van het proces is vaak ook niet mogelijk in verband met de onderzoeksfase (en de onderzoeksplicht) van de potentiële koper.

Fase 4: onderzoeksfase potentiële koper

Naast het verifiëren van de harde gegevens wil de potentiële koper kunnen aanvoelen en ervaren wat hij koopt, bijvoorbeeld door een gesprek met de (assistent-)bedrijfsleider. Als 1e stap binnen deze fase wordt vaak eerst een intentieverklaring tot koop en verkoop opgesteld. Dit vormt een voorloper op de overdrachtsovereenkomst tussen koper en verkoper. Zeer gewenst is in deze fase is dat de kandidaat-franchisenemer een goed beeld vormt van de financierbaarheid en de financiële en fiscale consequenties voordat de definitieve onderhandelingen over de prijs gaan plaatsvinden. Als laatste onderdeel van deze onderzoeksfase levert de kandidaat-franchisenemer een ondernemingsplan op zodat de financier (en eventueel de franchisegever) weet dat een verantwoorde overname wordt beoogd en de franchisenemer ook geaccepteerd kan worden door de franchisegever omdat zijn profiel ‘past’ bij de franchiseformule.  

Fase 5: afspraken maken

In deze fase wordt de bereikte overeenstemming omgezet in een schriftelijke overeenkomst, al dan niet met een financieringsvoorbehoud. Is een modelovereenkomst beschikbaar in het franchisehandboek, dan kunnen alle betrokken partijen erop vertrouwen dat de zaken juridisch verantwoord geregeld worden.  

Fase 6: financiering koper

Vervolgens is het aan de koper om de financiering definitief te regelen. Zelfstandig of, indien van toepassing, binnen het financieringsarrangement van franchisegever. Hierbij is het goed als er vanuit franchisegever ook een visie is op de wenselijkheid van een stuk financiering door de verkopende franchisenemer zodat dit proces goed begeleid kan worden.  

Fase 7: overdracht

Uiteindelijk in fase 7 vindt de feitelijke overdracht plaats, veelal nadat ter plekke de nieuwe franchisenemer is ingewerkt.    

In de meeste franchiseovereenkomsten is een opzegtermijn van een half of een heel jaar opgenomen. Zelfs indien voorgaande fasering of stappenplan wordt gevolgd, zullen franchisenemer en franchisegever hun handen vol hebben om dit in de gegeven periode te realiseren. Je kunt er maar beter op voorbereid zijn, dit bespaart veel hoofdpijn…

Tips 

Commitment over de wijze waarop de waardebepaling dient plaats te vinden (overnameprijs) bevordert een soepele overname en voorkomt teleurstellingen, vertragingen of afgeketste onderhandelingen bij franchisenemers.  

Heeft u nog geen overnameprotocol, ga ermee aan de slag. Stel deze in overleg met de vertegenwoordiging van de franchisenemers op.  

Neem het protocol vervolgens inclusief modelovereenkomsten en ‘countdown’, d.i. aftellijst in bijlagen op in het franchisehandboek. Dan krijgt het ook een gedragen en bindend karakter in het verlangde van de franchiseovereenkomst.

Bij eenmanszaken, in concepten gericht op persoonlijke dienstverlening en voor de Zorgsector zijn extra fases te onderkennen. Dit in verband met de bijvoorbeeld de persoonlijke dienstverlening aan de zorgconsument en de instemming die van betrokkene vaak benodigd is om de persoonlijke vertrouwelijke informatie en dienstverlening aan de nieuwe ondernemer te mogen overdragen.  

Heeft u ondersteuning nodig bij de één van de onderdelen van het protocol dan wel met de totstandkoming van een overdrachtsprotocol bij een concrete overnamesituaties? Koelewijn & Partners staan jou hier graag in bij. Kom in contact via het formulier!